Fragment van een tekening
met het uitzicht vanaf de stad op Lent en de rivier in 1755. Achter de gierpont ligt de gierbrug. Bron: Regionaal Archief Nijmegen |
Vóór de opening van
De Oversteek (2013), de Waalbrug (1936) en de spoorbrug (1879) vormde de Waal
eeuwenlang een barrière voor iedereen die tussen Nijmegen en Lent en de rest
van de Over-Betuwe pendelde. De brede en sterk stromende rivier oversteken was
alleen mogelijk met een veerpont die enkele malen per uur heen en weer voer –
als hij tenminste niet wegens ijsgang uit de vaart was genomen. Een
vrijwilliger van het Regionaal Archief Nijmegen dook in het archief
interessante informatie op over het veer in de achttiende eeuw. Hij merkte
verder op dat de vroegere veerstoep in Lent onlangs is gereconstrueerd. Keert
de pont – vanaf eind negentiende eeuw bekend als de ‘Zeldenrust’ – na tachtig jaar
terug?
Aan de ketting
De
eerste veerverbinding bestond uit een zeilboot die ‘vrij’ heen en weer voer. In
1657 introduceerde Hendrik Heuck de gierpont, die aan een midden in de rivier
verankerde ketting lag en gebruik maakte van de stroming van het water om te
gieren (heen en weer te gaan). De pont meerde niet rechtstreeks aan land aan
maar aan houten gierbruggen, bestaand uit een wegdek dat over enkele naast
elkaar drijvende schuiten was gelegd (zie de afbeelding).
Fragment van een
plattegrond uit 1575 met links van de pont de schuitjes die de gierkabel geleiden. Bron: Regionaal Archief Nijmegen |
Inboedel
Onze
vrijwilliger de heer E.K. Kam vond in de raadsresoluties van 1730 enige vermeldingen van de verpachting van het ‘Stads Vheer’ aan een nieuwe
pachter. De taxatie die in verband hiermee plaatsvond biedt een aardig beeld
van de constructie, de inboedel en ander toebehoren van het veer. De inventaris
is uitgesplitst naar verschillende onderdelen: de pont zelf, de bruggen, het
ijzerwerk en het touwwerk.
In
de roef (het woongedeelte van het schip) stond bijvoorbeeld ‘een bed met een
peuluw, 2. kussens 2. dekens. 2. paar lakens’. Verderop valt te lezen dat de
pont bevestigd was aan een gierketting van 819 voet lengte en dat er her en der
diverse kettingen en ankers in gebruik waren. Op de vaste brug stond een huisje
met een eiken bank, waarschijnlijk een wachthokje dat ook op deze afbeelding te zien is.
Veerpoort
Het
aanlegpunt van de veerpont in Nijmegen bevond zich van oudsher buiten de
Veerpoort, bij de huidige Lindenberghaven. Met de introductie van de gierpont verhuisde
het naar de kade tussen de Grotestraat en de Lage Markt. Voordat de Lentse
veerstoep werd verplaatst naar de Veerdam lag deze in het verlengde van de Grift,
de trekvaart naar Arnhem.
![]() |
De gierbrug in Lent, ca. 1880. Bron: Regionaal Archief Nijmegen |
Watertaxi
Naar
aanleiding van de dijkteruglegging in Lent werd eind 2015 de veerstoep aan de
Veerdam hersteld, om iets van de verloren gegane cultuurhistorie in Veur-Lent te
compenseren. Wat de nieuwe functie van de veerstoep wordt, behalve het
visualiseren van de vroegere aanlegplaats, is nog niet uitgekristalliseerd. Er
is een opstapplaats voor voetgangers en kleine veerboten moeten er kunnen
aanmeren, maar dat is nog niet gebeurd. Ook de watertaxi die vanaf deze maand
tussen de Lindenberghaven en de Spiegelwaal zal varen legt er niet aan.
Voorlopig lijkt een terugkeer van de Zeldenrust dus niet aan de orde.
2 opmerkingen:
Interesting reading. I am the owner of the Zeldenrust III (the surviving half of the ferry). It is now moored in front of Tower Bridge in London
Then you must be Lise? I read an item on the Zeldenrust ships on Kustvaartforum from 2009. I was under the assumption that both vessels were destroyed but, as a Nijmegenaar, I am very happy to read that at least half of the Zeldenrust III ferry has survived!!
Are you using the Zeldenrust as a house boat?
Love to hear more about the Zeldenrust III.
Cheers,
Michel Bras (bras.m@hotmail.com)
Een reactie posten