Doornroosje: van de koek en de rand

2008 (Bron: affichecollectie RAN)

Onlangs is bij het Regionaal Archief Nijmegen (RAN) het archief van jongerencentrum Doornroosje over de jaren 1968-1999 beschikbaar gekomen voor het publiek . Het verhaal van Doornroosje is natuurlijk het verhaal van de pop-, rock-, punk- en housemuziek in Nijmegen vanaf de roerige jaren zeventig. Over al die concerten en bands, maar ook over de vele theatervoorstellingen en filmfestivals is in dit archief vanzelfsprekend het een en ander terug te vinden. En ook de circa 1200 affiches (tot en met 2014) die zich in het archief bevinden, getuigen van het motto We Do Music. 

Kroeglogboek Doornroosje, 1994    (Bron: archiefcollectie RAN)

Maar in het archief is ook terug te vinden wat er in bijvoorbeeld 1994 zoal werd gedraaid in de kroeg van Doornroosje. Daarnaast is Doornroosje het verhaal van actie tegen de gevestigde orde. Als in 1986 vrijwilligers en bezoekers van de kroeg in opstand komen tegen de gevestigde orde van Doornroosje zelf (de kroeg wordt bezet en uiteindelijk zelfs door de politie ontruimd), dan dringt dat tot ver in de Randstad door. Doornroosje reageert op een artikel in het Amsterdams alternatieve blad De Koekrand: "Door middel van het ongekontroleerd mixen van feiten, meningen, interpretaties en woorden is een verzonnen sprookje ontstaan. Enkele feiten willen we hierbij vermelden:

Groenewoudseweg, 1980

(Bron: fotocollectie RAN)

1. Doornroosje is gedurende de maanden juli en augustus, ondanks vakantie, open gebleven. Vanaf 25 augustus (…) vinden er weer de vaste aktiviteiten plaats: fitness, cursussen, concerten, feesten en is uiteraard de kroeg en 'twinkeltje geopend. (…)
2. Doornroosje is geen centrum voor bepaalde jongeren. Het is een stedelijk jongerencentrum voor jongeren die er komen en die in relatie met de andere gebruikers/werkersters hun aktiviteiten willen uitvoeren.
3. Er zijn en worden geen vrijwilligers afgedankt omdat de staf een ander beleid wil voeren. Bezoekers of medewerkers worden geweigerd of bedankt als ze zo 'lastig' zijn dat ze een lijfelijke bedreiging of intimiderende houding ten opzichte van de rest aannemen. En dan wordt er zelfs eerst een poging ondernomen om 'on speaking terms' te komen."

Maar Doornroosje is niet in de laatste plaats het verhaal van heel veel mensen in wier leven Doornroosje op de een of andere manier een rol heeft gespeeld. Kleine glimpsen van hun verhaal komen we in dit archief voortdurend tegen, bijvoorbeeld in de vele 'logboeken' waarin bezoekers door de jaren heen hun ontboezemingen met de wereld hebben gedeeld. Wat gaat er bijvoorbeeld schuil achter het enigszins treurige berichtje dat rond 1980 werd opgeschreven in het Theehuis?

"Vrijdag 15 mei
Basje weg maar niet vergeten

Kroeglogboek Doornroosje, 1996 (Bron: archiefcollectie RAN)

Een andere Basje komt zaterdag terug hoop ik heel erg …"

Of Basje ooit is teruggekomen, we weten het niet. Het is waarschijnlijk niet dezelfde Bas die op 5 februari 1996 tijdelijk van de drank ging en al op 8 februari in Doornroosje ontdekte dat je ook zonder alcohol kunt feesten als een beest. Met de nieuwe locatie aan het Stationsplein gaat 'Roosje' een fantastische toekomst tegemoet, maar het heeft dus ook een verleden om U tegen te zeggen.

Rob Meijer

Derde archief van Nijmeegse volksuniversiteit openbaar

Vanaf deze week is het archief van de Volksuniversiteit Nijmegen en Omstreken (VUNO) 1978-1996 toegankelijk voor onderzoekers en geïnteresseerden: de inventaris is te raadplegen op de digitale studiezaal en de stukken zijn in te zien in de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen (RAN). Het is het derde archief van een Nijmeegse volksuniversiteit dat we in huis hebben.

De volksuniversiteit, een instituut voor volwasseneneducatie, heeft in Nederland al een lange historie: de eerste werd in 1913 in Amsterdam opgericht. Op 15 december 1920 (vandaag 95 jaar geleden) kondigde De Gelderlander aan dat ook in Nijmegen spoedig een volksuniversiteit het licht zou zien. ‘Een nieuw teken van sprankelend katholiek leven in onze stad’, zo jubelde de (katholieke) krant. Een maand later volgde de opening.

Die eerste Nijmeegse volksuniversiteit was een rooms-katholieke. Zij fuseerde in 1967 met de in 1931 opgerichte Algemene Volksuniversiteit Nijmegen, waarbij de fusieorganisatie laatstgenoemde naam aanhield. Ook van deze onderwijsinstelling hadden wij het archief al. De volksuniversiteit werd in 1973 opgeheven onder de voorwaarde dat een werkgroep na enige tijd een volksuniversiteit ‘nieuwe stijl’ zou oprichten.

Eerste advertentie van de Volksuniversiteit,
De Gelderlander 15 december 1920

Drie jaar later kwam langzaam een heroprichting van de grond. Nadat de eerste cursussen in 1977 begonnen, volgde de ‘officieuze’ oprichting van de VUNO in mei 1978. Formeel werd de vereniging in maart 1979 opgericht. Zij gaf niet alleen cursussen op uiteenlopende gebieden, maar organiseerde ook bijvoorbeeld culturele avonden, filmvoorstellingen en buitenlandse reizen voor taalcursisten.

De VUNO bestaat tot op heden. Vorig jaar schonk de vereniging haar archief tot en met 1996 aan het RAN. Daarmee hebben we nu in totaal één strekkende meter aan archieven van drie opeenvolgende volksuniversiteiten.

Het 'heylschenkend vreede-verbond' in proza en poëzie

In 2009 stond onze stad uitgebreid stil bij de Vrede van Nijmegen (1678-1679), een serie vredesakkoorden die destijds een einde maakte aan oorlogen tussen vrijwel alle grootmachten in Europa. Terwijl kinderen op Franse scholen vandaag de dag nog leren over de ‘Traité de Nimègue’, was deze gebeurtenis in Nijmegen wat in de vergetelheid geraakt. Maar sinds 2009 verschijnen er publicaties over de Vrede en kun je stadswandelingen lopen langs plaatsen die een rol speelden tijdens die gebeurtenis. Ook wordt om de twee jaar in de Sint-Stevenskerk de Vrede van Nijmegen Penning uitgereikt aan een persoon of instelling die zich inzet voor vrede in Europa.

De laatste jaren was het voor Vrede van Nijmegen-geïnteresseerden (en andere lezers) vooral reikhalzend uitkijken naar De ochtendgave, een roman over de Vrede van Nijmegen die A.F.Th. van der Heijden in 2009 beloofde te schijven. Eerder onthulde de schrijver het eerste hoofdstuk, maar nu is het hele boek dan echt voltooid. Van der Heijden vertelde er maandag al over in De Wereld Draait Door. Natuurlijk staat het voor u klaar in de gele aanwinstenkast in onze studiezaal, en later in ons depot.

Er is nóg een Vrede van Nijmegen-aanwinst voor onze bibliotheek. Onlangs verwierf het Regionaal Archief Nijmegen het gedicht Zeege-iuyging over het heylschenkend vreede-verbond, geschreven door Anna Maria Paauw en uitgegeven in 1678. Op 20 november kwam het stuk goed ingepakt op het archief aan. Met ontsmette, bijna trillende handen ontvouwde ik het kwetsbare papier waarna mijn collega’s en ik sprakeloos het pamflet in dichtvorm aanschouwden.

Het gedicht in gepaard rijm getuigt van de eloquentie van de Haagse dichteres. Het begint als volgt…

De Moort-volpropte borst, der Bloedige Belloone,

Die so lang d’Eendrachts-band dorst haer Tryomphkroon hoone,

En op haer Vloek-karos, volbracht Vorst Mavors zucht,

Nu voor de Luyster van de groote Vree-Nimph, vlucht.

…en gaat zo nog 88 versregels door. De tekst is dus allerminst eenvoudig te lezen: hij staat bol van symbolische verwijzingen en kan met gemak als onderwerp van een flinke literatuurstudie dienen. De plaats waar de vredesonderhandelingen destijds plaatsvonden doet Paauw in regels 17-18 enigszins omfloerst uit de doeken:

En Styld u pronkstandaart, in Magus oude Wallen,

Die Bato, naderhand vernieuwde voor ‘t vervallen

Vanwege de kwetsbaarheid van het stuk zal het niet zomaar op te vragen zijn uit de bibliotheek. Geïnteresseerden zullen het moeten doen met een goede scan ervan.

Nieuwe te indexeren bronnen op VeleHanden

Het Regionaal Archief Nijmegen (RAN) heeft per 7 december weer twee projecten online staan op VeleHanden. Vrijwilligers kunnen via dit internetplatform helpen bij het ontsluiten van de historische deelnemersregisters van de Nijmeegse Vierdaagse en van de oudste bevolkingsregisters van Nijmegen. De scans van deze bronnen staan nu online; helpt u mee met het indexeren?

Vele Voeten

Bron: Fotocollectie Regionaal
Archief Nijmegen, F40415

Naast overheidsarchief beheert het RAN een groot aantal particuliere archieven, waaronder die van de Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding (KNBLO), de organisator van de Nijmeegse Vierdaagse. Dat in 2016 de 100e Vierdaagse wordt gelopen is een mooie aanleiding om de deelnemersregisters in het KNBLO-archief nader te ontsluiten. In de deelnemersregisters en -lijsten kan men verschillende gegevens terugvinden: wie deed er mee en wanneer, bij welk regiment of welke vereniging liep hij/zij mee, haalde deze persoon wel de eindstreep? Het betreffen interessante gegevens voor bijvoorbeeld wandelliefhebbers, genealogen en sporthistorici. U kunt online helpen bij het indexeren van de deelnemersregisters uit de jaren 1921-1939. Als u wilt helpen bij het indexeren van de registers en lijsten uit de periode 1941-1987, kunt u zich melden op de studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen.

Klik hier om naar het VeleHanden-project te gaan.

Oudste bevolkingsregisters van Nijmegen

Bron: Fotocollectie Regionaal
Archief Nijmegen, F46545

Eerder werden de bevolkingsregisters over de jaren 1850-1890 succesvol geïndexeerd door de vrijwilligers van VeleHanden; nu is de beurt aan de oudste bevolkingsregisters van de stad over de jaren 1820-1850, voor zover die bewaard zijn gebleven. Voor 1850 was er nog geen sprake van een consequente bevolkingsregistratie; voor zover dit gebeurde, werd deze taak uitgevoerd door zogenaamde wijkmeesters met het oog op bedeling uit de armenfondsen. De bevolkingsregisters bevatten interessante informatie: namen van personen, hun beroepen, burgerlijke staat, gezinssamenstelling en meer. Ze zijn interessant voor genealogen en familieonderzoekers, maar ook voor wetenschappelijk onderzoek naar historische demografie.

Klik hier om naar het VeleHanden-project te gaan.

Doel

Opengeslagen bladzijde
deelnemersregister Vierdaagse

Het doel van de indexering van de bronnen in kwestie is om de bezoekers van het RAN een betere toegankelijkheid te kunnen bieden tot het archiefmateriaal. Zij kunnen straks online zoeken op naam of op locatie en bladeren door de scans. Alle ingevoerde gegevens zullen worden opgenomen in de Digitale Studiezaal; de opgebouwde indexen zullen tevens beschikbaar worden gesteld als (linked) open data. Al met al een weer een belangrijke stap vooruit in de toegankelijkheid van de collectie van het Regionaal Archief Nijmegen.

Beloning

Het Regionaal Archief Nijmegen waardeert uw bijdrage zeer! De top 10 invoerders van elk VeleHanden-project ontvangt van ons een presentje in de vorm van een boek. De opgespaarde punten kunnen worden ingezet om of afdrukken van foto’s uit onze beeldbank of scans te kopen.